Toplumumuzdaki Cezasızlık Algısı
Ülkemizde ekseriyetle tartışılan mühim meselelerden biri, “cezasızlık algısı”dır. Bu tabir, işlenen cürmlerin bilhassa yeterli müeyyide ile karşılık bulmaması yahut hiç cezalandırılmaması sebebiyle toplumda adalet duygusunun zedelenmesini ifâde eder. Algının varlığı, yalnız ceza hukukunu değil, demokrasiye ve hukuk devleti ilkesine duyulan itimadı da doğrudan tesir altında bırakır.
Cezasızlık, en geniş mâhiyetiyle failin hukuk önünde mesuliyet taşımaması demektir. Bu hâl, kimi vakit soruşturma açılmaması, kimi vakit davaların uzun seneler boyunca sürüncemede kalması, kimi vakit de verilen cezaların ertelenmesi yahut infaz düzenlemeleri ile bertaraf edilmesi suretiyle tezâhür etmektedir.
Türkiye’de cezasızlık algısının kökleşmesine sebep olan âmillerin başında, yargı süreçlerinin uzunluğu ve yeknesaklıktan uzaklığı gelir. Şöyle ki, toplum nazarında siyasî ve toplumsal güce sahip kimselerin farklı muamele gördüğü telâkki edilmektedir. Bu durum, bilhassa mağdurların adalet arayışını güçleştirmektedir.
Adalet mekanizmasının meşruiyeti, toplumun yargıya olan güveniyle kâimdir. Şayet mağduru dinlemeyen, faili koruyan yahut yargı sürecini tesirsiz hâle getiren bir yapı telâkki edilirse, yurttaşların hukuk devletine olan itimadı zayıflar. Bu da bilâkis demokratik nizamı sarsıcı bir tesir doğurur.
Cezasızlık algısını pekiştiren mühim amillerden biri de medyadır. Gazetelerde yer alan şiddet, yolsuzluk veya kamu görevlilerinin karıştığı hadiselerde verilen hükümler, toplumun ekseriyetinde adaletin selâmetine dair şüphe uyandırmaktadır.
Adaletin gecikmesi, bilhassa mağdurlar nazarında, adaletin tahakkuk etmemesi mânâsına gelir. Bu hâlde, hukuk düzeninin süratli, etkili ve eşit surette işleyişi yalnız mağdur için değil, toplumun ekseriyetini oluşturan fertler için de teminât işlevi görür.
Türkiye’de cezasızlık algısı, bilhassa son yıllarda artarak toplumsal vicdanda derin izler bırakmıştır. Bunun aşılması için yalnızca kanunların değil, yargı pratiğinin de köklü bir dönüşüme uğraması icap eder. Adaletin herkese eşit surette tatbiki, toplumun hukuk devletine olan bağlılığını yeniden güçlendirecek en esaslı unsur olacaktır.
